کارکرد و ساختار قلب انسان
قلب با کمک ساختارهایی مانند بطن، دهلیز و دریچه ها خون را در بدن پمپ می کند. ساختار قلب به چهار حفره تقسیم شده که از دو دهلیز و دو بطن تشکیل شده است. دهلیز ها خون بخشی از قلب هستند که خون را دریافت می کنند، در حالی که بطن ها وظیفه پمپ خون را برعهده دارند.
دهلیز راست خون را از سینوس کرونر، سیاهرگ های زبرین و زیرین دریافت می کند. سپس خون به بطن راست وارد می شود و از طریق آن به ریه ها پمپ می شود. ریه ها به خون اکسیژن لازم را می دهند و آن را به دهلیز چپ می فرستند. خون از دهلیز چپ به بطن چپ از طریق دریچه میترال ( دولختی) حرکت می کند. سپس، خون از بطن چپ به آئورت پمپ می شود که خون را به اندام ها و ماهیچه های بدن می فرستد.
ساختار کلی قلب
قلب از سه لایه تشکیل شده است که شامل: اپیکارد (لایه بیرونی)، میوکارد (لایه میانی) و اندوکارد (لایه داخلی) است.
واژه های کلیدی
آئورت: بزرگترین شریان بدن انسان که خون را از قلب به تمام قسمت های بدن منتقل می کند به جز ریه ها
سیاهرگ زبرین و زیرین: سیاهرگ زبرین از اندام های بالایی قلب و سیاهرگ زیرین از اندام های پایینی قلب خون تیره را به دهلیز راست می آورد.
ساختار قلب
قلب یک ماهیچه پیچیده است که از طریق سه بخش سیستم گردش خون، خون را پمپ می کند: عروق کرونر (عروق که عضله قلب را تغذیه می کنند)، ریوی (قلب و ریه ها) و سیستمیک (سیستم های بدن). گردش خون کرونر درونی قلب مستقیماً از شریان اصلی (آئورت) که از قلب خارج می شود، خون می گیرد. برای گردش خون ریوی و سیستمیک، قلب مجبور است به ترتیب خون را به ریه ها یا بقیه بدن برساند.
عضله قلب نامتقارن است در نتیجه فاصله خون باید در جریان های ریوی و سیستمیک حرکت کند. از آنجا که سمت راست ساختار قلب خون را به جریان ریوی می فرستد، از سمت چپ کوچکتر است که باید در جریان سیستمیک خون را به کل بدن ارسال کند.
ساختار قلب انسان
در انسان، قلب تقریباً به اندازه یک مشت محکم است و به چهار حفره تقسیم شده که شامل: دو دهلیز و دو بطن است. یک دهلیز و یک بطن در سمت راست و یک دهلیز و یک بطن در سمت چپ وجود دارد. دهلیز ها حفره هایی هستند که خون دریافت می کند در حالی که بطن ها حفره هایی هستند که خون را پمپاژ می کنند. دهلیز راست خون تیره (خون حاوی کربن دی اکسید) را از طریق سیاهرگ زبرین، که خون را از رگ های اندام های فوقانی و بازوها خارج می کند، دریافت می کند. دهلیز راست همچنین خون تیره را از سیاهرگ زیرین که خون را از رگ های اندام های تحتانی و پاها تخلیه می کند دریافت می کند.
علاوه بر این، دهلیز راست خون را از سینوس کرونر دریافت می کند، که خون دارای دی اکسید کربن را از عضله قلب تخلیه می کند. سپس، این خون تیره از طریق دریچه دهلیزی بطن راست (دریچه tricuspid) به بطن راست منتقل می شود، این دریچه یک تکه از بافت همبند است که برای جلوگیری از گردش خون مجدد در یک جهت باز می شود. پس از پر شدن، بطن راست در ساختار قلب خون را از طریق شریان های ریوی به ریه ها می فرستد تا اکسیژن رسانی مجدد انجام شود. پس از عبور خون از شریان ریوی، دریچه های سینی سرخرگ ششی بسته می شود و باعث جلوگیری از برگشت خون به بطن راست می شود. دهلیز چپ سپس خون غنی از اکسیژن را از ریه ها از طریق رگ های ریوی دریافت می کند.
دریچه ها
دریچه ای که قسمت های سمت چپ قلب را جدا می کند، دریچه میترال یا دولختی گفته می شود.هنگامی که خون از بطن چپ و داخل آئورت پمپ می شود، دریچه آئورت یا سینی آئورتی بسته می شود و از جریان برگشت خون به داخل بطن چپ جلوگیری می کند. این الگوی پمپاژ به گردش خون مضاعف گفته می شود و در کلیه پستانداران یافت می شود.
نکته:
قلب در درجه اول از یک لایه ضخیم عضلانی ساخته شده است، به نام میوکارد، که توسط غشاها احاطه شده است. دریچه های یک طرفه چهار حفره را از هم جدا می کنند.
سیستم گردش خون
سیستم گردش خون پستانداران به سه جریان تقسیم می شود: جریان سیستمیک، جریان ریوی و جریان کرونر. خون از رگ های جریان سیستمیک در دهلیز راست قلب و به بطن راست پمپ می شود. سپس خون وارد جریان ریوی می شود و توسط ریه ها اکسیژن می گیرد. از جریان ریه، خون دوباره از طریق دهلیز سمت چپ وارد ساختار قلب می شود. از طریق بطن چپ خون مجدداً وارد جریان سیستمیک از طریق آئورت شده و به بقیه بدن توزیع می شود. عروق کرونر از ابتدای آئورت (شریان یا سرخرگ اصلی بدن که دارای خون حاوی از اکسیژن است) منشا می گیرند و عضله قلب را تغذیه می کنند، به ویژه این عروق بطن را خون رسانی می کنند، زیرا وظیفه پمپ خون به تمامی اندام های بدن را بر عهده دارد.
لایه های ساختار قلب
قلب از سه لایه تشکیل شده است: اپیکارد، میوکارد و غدد درون ریز. دیواره داخلی قلب توسط غدد درون ریز اندود شده است. میوکارد از سلول های عضله قلب تشکیل شده است که لایه میانی و بخش عمده دیواره قلب را تشکیل می دهند. لایه بیرونی سلول ها اپیکارد نامیده می شوند که لایه دوم آن یک ساختار لایه ای غشایی (پریکارد) است که قلب را احاطه کرده و از آن محافظت می کند. فضای کافی برای پمپاژ شدید را فراهم می کند، اما قلب را در جای خود نگه می دارد و باعث کاهش اصطکاک بین قلب و سایر ساختارها می شود.
چرخه قلب
چرخه قلب از اعمال مکانیکی و سیگنال های الکتریکی برای فشار خون به داخل و خارج قلب استفاده می کند.
در طی چرخه قلب، قلب از طریق سیستول منقبض می شود، خون را از قلب خارج می کند و از طریق دیاستول شل می شود و قلب را با خون پر می کند.
کاردیومیوسیتها یا سلولهای قلبی مسئول پمپاژ قلب هستند. آنها تنها سلول های عضلانی با دیسک های درهم تر هستند. ضربان ساز داخلی قلب ضربان قلب را از طریق سیگنال های الکتریکی تنظیم و مرتب می کند.
ابتدا جریان الکتریکی قلب در گره اول یعنی گره سینوسی دهلیزی ایجاد می شود، زیرا این گره شروع کننده تکانه های قلبی است بزرگترین گره بوده، پس از آن جریان الکتریکی به گره دوم یعنی گره دهلیزی بطنی می رسد. گره اول و دوم توسط مسیر های بین گره ای به هم مرتبط می شوند. پس از این گره تار های ماهیچه ای که بین دیواره قلبی وجود دارد، در دو بطن منشعب شده و باعث انتقال جریان الکتریکی تا نوک قلب می شود.
واژه های کلیدی
دیاستول: دیاستول یا استراحت قلب زمانی است که قلب به حالت آرامش در آمده یعنی دریچه های آئورت و بطن ساختار قلب بسته شده اند و جریان خون از طریق دریچه های دهلیزی وارد قلب می شود.
سیستول: سیستول یا انقباض قلب حالتی است که در آن دریچه های دهلیزی و بطنی بسته شده است، در این زمان دریچه های بین دهلیز و بطن باز بوده و خون از دهلیز توسط انقباض قلب از دهلیز با فشار وارد بطن می شود.
هدف از چرخه قلب
هدف اصلی قلب، پمپاژ خون از طریق بدن است. این کار را در یک عملکرد تکرار شونده به نام چرخه قلب انجام می دهد. چرخه قلب عبارت است از هماهنگی پر و خالی شدن خون توسط سیگنال های الکتریکی که باعث انقباض و آرامش عضلات قلب می شود. قلب انسان بیش از 100000 بار در روز می تپد. در هر چرخه قلب، قلب منقبض می شود (سیستول)، خون را بیرون می کشد و آن را از طریق بدن پمپ می کند.
این مرحله، مرحله آرام سازی (دیاستول) است که قلب با خون پر می شود. دهلیز در همان زمان منقبض می شود و خون را از طریق دریچه های دهلیزی به داخل بطن هاوارد می کند. بستن دریچه های دهلیزی صدایی “پوم” را ایجاد می کند که قوی، گنگ و طولانی تر است. به دنبال تاخیر مختصر، بطن ها همزمان منقبض می شوند و خون را از طریق دریچه های نیمه سلولی به آئورت و شریان ریوی (که خون را به ریه ها منتقل می کند) منقبض می کنند. بستن دریچه های سینی ابتدایی سرخرگ صدای “تاک” را ایجاد می کند که کوتاه و واضح است.
پمپاز قلب
پمپاژ قلب عملکردی از سلولهای عضلانی قلب یا کاردیومیوسیت ها است که عضله قلب را تشکیل می دهد. کاردیومیوسیت ها سلولهای عضلانی متمایزی هستند که مانند عضله اسکلتی می شوند، اما از نظر ریتمیک و غیر ارادی مانند عضله صاف پمپ می شوند. آنها توسط دیسک های درهم تنیده منحصر به فرد عضله قلبی متصل می شوند. کاردیومیوسیت ها برای مدت زمانی خود تحریک می شوند. در صورت وجود تعادل صحیح مواد مغذی و الکترولیت ها، کاردیومیوسیت های جدا شده ضرب و شتم می شوند.
نکته:
کاردیومیوسیت ها: کاردیومیوسیت ها سلول های عضلانی ناهموار هستند که در بافت قلبی یافت می شوند.
منبع: اکوکاردیو گرافی بهار
